ภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้านแพทย์แผนไทย

 การแพทย์แผนไทย เป็นภูมิปัญญาซึ่งบรรพบุรุษของไทยได้สั่งสมสืบทอดกันมายาวนาน มีความพยายามในการธำรงรักษาภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยของชาติมาตั้งแต่อดีต มีการรวบรวมตำรายาที่ดีและจารึกไว้ในแผ่นหิน ประดับตามผนังศาลาวัดสำคัญต่างๆ เมื่อเริ่มมีการแพทย์แผนตะวันตกเข้ามาในประเทศไทย การแพทย์แผนไทยยังคงมีบทบาทในการดูแลรักษาผู้ป่วย โดยมีการพัฒนาการแพทย์แผนไทยยุคใหม่ เรียกว่า “การแพทย์แผนไทยประยุกต์” คือการนำความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์และวิทยาศาสตร์การแพทย์เข้ามาประยุกต์เพื่ออธิบายและพัฒนาการแพทย์แผนไทย 

ภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้านการแพทย์แผนไทย

          นางพิมพ์วนิดา  โพธิ์ตุ่น (บ้านดวงดี) หมู่ 4 ตำบลท่าวังตาล อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่

1. การใช้ด้ายสายสิญจน์บำบัด แก้อาการนิ้วล็อก-เอ็นยึด โดยนำด้ายสายสิญจน์มาถักเงื่อนกระดูกงู แล้วนำมาพันรัดบริเวณส่วนที่มีปัญหาทั้งนิ้วมือ แขน ขา ให้แน่นพอประมาณ แล้วบีบขยับคลายมือ หรือส่วนต่างๆ แล้วนับหนึ่งถึง 10 จำนวน 10 รอบ จึงค่อยคลายด้าย-ดึงออกอย่างรวดเร็ว จะทำให้คลายเส้นเอ็น และยืดหยุ่นได้ดี  “วิธีนี้จะทำให้เลือดไหลเวียนในจุดดังกล่าวได้สะดวก ช่วยให้กล้ามเนื้อถูกปลดปล่อย เอ็นยืด ช่วยให้ระบบข้อต่อขยับได้ดี ลดการเกิดตะคริวและชาตามจุดต่างๆ ได้”

2. การทำลูกประคบสมุนไพร เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการนำ สมุนไพรหลายชนิดมาผ่านกระบวนการ ทำความสะอาดแล้วนำมา หั่นหรือสับให้เป็นชิ้นตามขนาดที่ต้องการ หากใช้สดให้ตำ หรือบดพอแตก หากใช้แห้งให้อบหรือตากแดดให้แห้งแล้วบดหยาบ นำมา ห่อรวมกันด้วยผ้าให้ได้รูปทรงต่างๆ เช่น ทรงกลม รูปหมอน สำหรับนาบหรือกดประคบตามส่วนต่างๆ ของร่างกายเพื่อทำให้ กล้ามเนื้อผ่อนคลายช่วยบรรเทาอาการ ปวดเมื่อย

ประโยชน์

ช่วยรักษาและบรรเทาอาการปวดบวม เคล็ดขัดยอกฟกช้ำ อาการอักเสบของกล้ามเนื้อ และข้อต่อ กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต

ตัวยาสมุนไพรที่นิยมใช้ทำลูกประคบ

1. ไพล (500 กรัม) แก้ปวดเมื่อยลดการอักเสบ
2. ผิวมะกรูดถ้าไม่มีใช้ใบแทนได้ (200 กรัม) มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลมวิงเวียน
3. ตะไคร้บ้าน (100 กรัม) แต่งกลิ่น
4. ใบมะขาม (300 กรัม) แก้อาการคันตามร่างกาย ช่วยบำรุงผิว หรือใบส้มป่อย (100 กรัม) ช่วยบำรุงผิวแก้โรคผิวหนัง ลดความดัน

5. ขมิ้นชัน (100 กรัม) ช่วยลดอาการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง
6. เกลือ (1 ช้อนโต๊ะ) ช่วยดูดความร้อนและช่วยพาตัวยาซึมผ่านผิวหนังได้สะดวกขึ้น
7. การบูร (2 ช้อนโต๊ะ) แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ

วิธีทำ

       นำสมุนไพรทั้งหมดมาคลุกเคล้ากัน (เว้นเกลือ การบูร พิมเสน) อบในตู้อบลมร้อนที่อุณหภูมิ 60-80 องศา ประมาณ 1 ชั่วโมงนำสมุนไพรที่อบเสร็จแล้วมาบดหยาบ ๆนำเกลือ การบูร พิมเสน มาคลุกเค้ากับสมุนไพรที่บดได้ตักสมุนไพรใส่ผ้าดิบหรือผ้าขาวบางที่เตรียมไว้ มัดด้วยเชือกให้แน่น

วิธีใช้  นำลูกประคบสมุนไพร พรมน้ำพอหมาดแล้วนึ่งไอน้ำร้อนประมาณ 15 นาที นวดคลึงบริเวณที่มีอาการ

3. งูงับขยับข้อหรืองูรัดนิ้ว คืออุปกรณ์ชนิดหนึ่งสำหรับรักษาอาการ “นิ้วล็อก”

วิธีการของเราชาวบ้านแต่โบราณมาก็ งับขยับข้อหรืองูรัดนิ้ว การสานงูรัดนิ้ว เราชาวบ้านจะนำใบลานหรือเส้นพลาสติกสานมาฉีกเป็นเส้นแล้วสานออกมาเป็นรูปคล้ายกรวย มีความยาวประมาณ 5-6 นิ้ว ความกว้าง ทำแค่ให้สวมนิ้วมือได้ ด้านปากทำเป็นรูปคล้ายปากงู ตัวกรวยคล้ายงู ส่วนหางนั้น เมื่อสานเสร็จก็ปิดหาง และปล่อยปลายให้ยาวออกไปเล็กน้อย ส่วนเกินนี้เราไม่ต้องสาน ปล่อยให้เลยไปอย่างนั้น แล้วฉีกให้เป็นฝอยๆ เพื่อความสวยงาม เมื่อสานเป็นรูปตัวงูแล้วก็พร้อมใช้งาน

  วิธีการใช้งานงูงับขยับข้อหรืองูรัดนิ้ว

การใช้งานคือนำเอาส่วนปากที่มีรูปเหมือนปากงูสวมนิ้วที่มีอาการล็อก ขยับตัวงูรัดนิ้วเบาๆ มันจะช่วยดึงข้อนิ้วและนวดนิ้วให้เป็นอย่างดี ค่อยๆ ทำช้าๆ เรื่อยๆ ไป การทำอย่างนี้ ก็เท่ากับการทำกายภาพบำบัดที่หมอสมัยใหม่เราเรียกขานกันนั่นเอง

4. การตอกคลายเส้น มหัศจรรย์แห่งภูมิปัญญาล้านนา การคลายเส้นได้เร็วกว่าการนวด

“การนวดตอกเส้นเป็นการรักษาที่คลายเส้นได้เร็วกว่าการนวด” การตอกเส้นเป็นการรักษาโดยใช้อุปกรณ์ คือไม้ตอกเส้นที่มีลักษณะคล้ายลิ่มหรือสิ่วแต่ไม่มีความคม ตอกด้วยค้อนตอกที่มีรูปร่างและน้ำหนักที่เหมาะสม ผู้ที่ทำการตอกเส้นจะตอกไปตามร่องกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นเลาะตามแนวกระดูก ผู้ที่ตอกจะระมัดวังไม่ให้โดนกระดูกโดยตรง ผู้จำเป็นจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ความชำนาญด้วย การตอกจะไปกระตุ้นในจุดที่เป็นปัญหาปวดเมื่อยเนื่องจาการเส้นเอ็นและกล้ามเนื้อที่มีการวางตัวผิดปกติอยู่ เมื่อตอกกระตุ้น “จะมีอาการคล้ายกับมีไฟฟ้าช๊อต” ระบบในร่างกายของเราที่มีความ มหัศจรรย์ในการรักษาตนเองอยู่แล้ว ก็จะทำการรีเซ็ตกล้ามเนื้อบริเวณนั้นให้เข้าทีเข้าทาง จึงทำให้อาการปวดเมื่อยนั้นจึงหายได้อย่างรวดเร็ว